سریع‌ترین و آسان‌ترین روش درمان دندان‌درد، مصرف قرص‌های مسکن مانند استامینوفن یا استفاده از داروهای موضعی مانند اسپری لیدوکائین است. در صورت برطرف نشدن درد، برخی درمان‌های خانگی مانند شست‌وشوی دهان با محلول آب‌نمک و داروهای گیاهی مثل چای زنجبیل نیز می‌توانند مؤثر واقع شوند. اگرچه ممکن است این روش‌ها درد را موقتاً درمان کنند اما در نهایت دندان‌درد می‌تواند نشانۀ مشکلات جدی باشد که نیازمندِ مراجعه به دندانپزشک هستند.
چرا ممکن است دندان‌درد در شب شدیدتر باشد؟
شدیدتر بودن دندان‌درد در شب می‌تواند به چهار عامل مربوط باشد:
جریان خون
هنگام درازکشیدن، سر با بقیۀ بدن در یک سطح قرار می‌گیرد. در نتیجه جریان خون در سر بیشتر از قبل می‌شود. در این حالت، افزایش جریان خون در بخش‌های ملتهب دهان سبب افزایش درد می‌شود.
دندان‌قروچه
دندان‌قروچه به معنی فشردن فک و ساییدن دندان‌ها به یکدیگر است که اغلب ناخودآگاه در خواب انجام می‌شود و می‌تواند دندان‌درد خفیف را شدیدتر کند.
حواس‌پرتی کمتر
معمولاً در شب، خصوصاً هنگام خواب، ذهن درگیر فعالیت‌های روزمره نیست. این موضوع باعث می‌شود تا درد بیشتر جلب توجه کند.
ضعف بهداشت دهان
ضعف در رعایت بهداشت دهان سبب می‌شود تا برخی باکتری‌های مضر زنده بمانند. این باکتری‌ها باعث پوسیدگی دندان می‌شوند و افزایش تعداد آن‌ها در هنگام خواب، می‌تواند دلیل افزایش درد دندان در شب باشد.
درمان سریع و فوری دندان‌درد شبانه
اگر می‌خواهید سریع و فوری دندان‌درد خود را درمان کنید، در قدم اول، می‌توانید از داروهای مسکن یا ژل‌های بی‌حسی موضعی استفاده کنید. در ادامه به برخی از این داروها و مقدار مناسب مصرف آن‌ها اشاره شده است.
داروهای مسکن
داروهای مسکنی که بدون نسخه قابل تهیه هستند می‌توانند علاوه بر تسکین درد به طور موقت، ورم و التهاب را هم کاهش دهند. در جدول‌های زیر می‌توانید مقدار دوز توصیه‌شده هر دارو برای کودکان و بزرگسالان را مشاهده کنید.
استامینوفن
| کودکان | |
|---|---|
| – دوز مناسب بر اساس وزن یا سن تعیین می‌شود – فاصله میان هر دوز: ۴ تا ۶ ساعت | |
| زیر ۲ سال | تجویز توسط پزشک |
| ۲ تا ۴ سال | ۱۶۰ میلی‌گرم |
| ۴ تا ۶ سال | ۲۴۰ میلی‌گرم |
| ۶ تا ۹ سال | ۳۲۰ میلی‌گرم |
| ۹ تا ۱۱ سال | ۳۲۰ تا ۴۰۰ میلی‌گرم |
| ۱۱ تا ۱۲ سال | ۳۲۰ تا ۴۸۰ میلی‌گرم |
| بزرگسالان | |
| ۶۵۰ تا ۱۰۰۰ میلی‌گرم، هر ۴ تا ۶ ساعت طبق نیاز | |
ایبوپروفن
| کودکان |
|---|
| ۱۰ تا ۴۰ میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن کودک، هر ۶ تا ۸ ساعت |
| بزرگسالان |
| ۴۰۰ میلی‌گرم هر ۴ ساعت |
ناپروکسن
| کودکان |
|---|
| تجویز توسط پزشک |
| بزرگسالان |
| ۵۵۰ تا ۱۵۰۰ میلی‌گرم در روز |
آسپرین
| کودکان |
|---|
| تجویز توسط پزشک |
| بزرگسالان |
| ۱۶۰ میلی‌گرم در روز |
سلکوکسیب
| کودکان |
|---|
| تجویز توسط پزشک |
| بزرگسالان |
| اول ۴۰۰ میلی‌گرم، بعد از آن ۲۰۰ میلی‌گرم ۲ بار در روز به مقدار نیاز |
مفنامیک اسید
| کودکان |
|---|
| تجویز توسط پزشک |
| بزرگسالان |
| اول ۵۰۰ میلی‌گرم، سپس ۲۵۰ میلی‌گرم هر ۶ ساعت، طبق نیاز تا ۲ یا ۳ روز |
داروهای موضعی
ژل و اسپری‌های بی‌حس‌کننده نیز می‌توانند در تسکین دندان‌درد مؤثر واقع شوند. اما در نظر داشته باشید که اکثر این محصولات حاوی ماده‌ای بی‌حس‌کننده به نام بنزوکائین هستند. به همین دلیل برای درمان دندان‌درد نوزادان یا اطفال زیر دو سال پیشنهاد نمی‌شوند. اما به عنوان جایگزین می‌توانید از لیدوکائین استفاده کنید که مصرف آن برای اغلب کودکان و حتی زنان باردار و شیرده منعی ندارد.
برخی از بی‌حس کننده‌های موضعی دندان
البته برخی محصولات حاوی لیدوکائین، می‌توانند دارای مواد دیگری مانند سالیسیلات باشند که برای زنان باردار و کودکان مناسب نیستند. پس پیشنهاد می‌شود برای راهنمایی به توضیحات روی بسته یا پزشک مراجعه کنید (منبع).
با وجود انجام اقدامات بالا هنوز درد دارم و دسترسی به دندانپزشک ندارم
اگر اقدامات بالا را انجام دادید یا شرایط انجام‌دادن آن‌ها را ندارید و همچنان از دندان‌درد رنج می‌برید؛ می‌توانید از طریق راه‌های زیر تا حد ممکن دردتان را کاهش دهید:
شست‌وشوی دهان و دندان
شست‌وشوی دهان و دندان یکی از ساده‌ترین و دردسترس‌ترین راه‌ها برای کاهش درد دندان است. در ادامه به روش‌های مختلف آن می‌پردازیم:
مسواک‌زدن و استفاده از نخ دندان
مسواک‌زدن و استفاده از نخ دندان می‌تواند به تمیزکردن غذای باقی‌مانده میان دندان‌ها کمک کند. ممکن است که عامل اولیۀ ایجاد دندان‌درد همین تکه‌های غذا باشند.
آب‌نمک
تا وقتی که مراجعه به دکتر برای شما مقدور شود یکی از بهترین کارهایی که می‌توانید انجام دهید شستن دهان با محلول آب و نمک است. این محلول را می‌توانید با اضافه‌کردن نصف یک قاشق چای‌خوری نمک به یک لیوان آب گرم تهیه کنید.
دهانشویه حاوی فلوراید
علاوه بر آب‌نمک، می‌توانید از محلول دهانشویه حاوی هیدروژن پراکسید یا فلوراید هم استفاده کنید. دهانشویه‌های حاوی هرکدام از این دو ماده، خاصیت ضد باکتریایی دارند. فقط در نظر داشته باشید که دهانشویه را حتماً قبل از استفاده با آب مخلوط کنید. محلول مورد نظر باید از مقادیر مساوی آب و دهانشویه تشکیل شده باشد. پس از شست‌وشوی دهان به هیچ وجه این محلول را ننوشید.
کمپرس یخ (روی صورت)
قراردادن یک بسته یخ روی صورت برای ۲۴ تا ۳۶ ساعت، می‌تواند درد و ورم را مقداری تسکین دهد. به خصوص اگر درد ناشی از شکستگی یا لق شدن دندان باشد. همینطور در مواردی، ورم (به ویژه اگر همراه با تب و سرخی لثه باشد) می‌تواند نشانه‌ای از آبسه کردن دندان و لثه باشد. این یعنی جمع‌شدن چرک در عمق ریشه‌ی دندان که در صورت عدم رسیدگی می‌تواند سبب عفونت جدی در فک و دیگر دندان‌ها شود. البته در نظر داشته باشید که کمپرس یخ نباید مستقیماً روی لثه یا دندان قرار گیرد و بهتر است با فواصل زمانی از آن استفاده شود.
کمپرس گرم
در اثر استفاده از کمپرس گرم، جریان خون در محل افزایش می‌یابد و باعث جلوگیری از جمع‌شدن عفونت در بافت‌ها می‌شود. برای کمپرس گرم می‌توانید از کیسۀ آب گرم یا پارچه‌ای گرم استفاده کنید. البته بهتر است برای تأثیرگذاری بیشتر، کمپرس یخ و کمپرس گرم باهم استفاده شوند. به این صورت که به‌نوبت هرکدام را برای چند دقیقه استفاده کنید و سپس سراغ دیگری بروید.
بالاتر قراردادن سر از سطح بدن هنگام خوابیدن
سعی کنید با استفاده از دو یا چند بالشت، موقعیت سر خود را از بدن بالاتر قرار دهید. این کار فشار خون در سر را کم می‌کند و می‌تواند درد و ورم را کاهش دهد.
چه کارهایی نکنیم؟
انجام برخی کارها یا خوراکی‌ها می‌توانند سبب افزایش درد دندان شوند. اگرچه ممکن است این کارها بخشی از عادات روزمره باشند و حتی به خودی‌خود مضر نباشند. اما هنگامی که دندان‌درد دارید، انجام این کارها یا مصرف این مواد غذایی می‌توانند دندان آسیب‌دیده یا حساس شده را بیشتر تحریک یا تخریب کنند و منجر به درد شوند. در ادامه برخی از این موارد ذکر شده‌اند:
استعمال سیگار و دخانیات
نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که استعمال دخانیات باعث افزایش پوسیدگی دندان‌ها می‌شود. بنابراین اگر عامل اصلی دندان‌درد پوسیدگی باشد، سیگار کشیدن سبب تشدید درد خواهد شد.
استفاده از نخ دندان به شکل اشتباه
اعمال فشار زیاد به لثه، هنگام استفاده از نخ دندان می‌تواند باعث آسیب رسیدن و التهاب لثه شود.
برای استفاده از نخ دندان به شکل صحیح باید، اول ۴۰ تا ۵۰ سانتی‌متر از نخ دندان را دور انگشت اشاره و شست بپیچید تا جایی که یک بخش ۵ سانتی‌متری از آن میان دو انگشت باقی بماند. سپس به آرامی نخ را با حرکت دادن به عقب و جلو، میان دندان‌ها بگذارید. نخ را آرام به سمت یکی از دندان‌ها بکشید و آن را از پایه دندان به طرف نوک دندان بکشید. در نهایت قبل از تمیز کردن دندان بعدی نخ را کمی بین انگشتان جابه‌جا کنید تا با بخش تمیزی از نخ سراغ دندان بعد بروید.
استفاده از مسواک به شکل اشتباه
اعمال فشار بیش از حد هنگام مسواک‌زدن، می‌تواند منجر به سایش و ازبین‌رفتن مینای دندان، حساسیت دندان‌ها و حتی تحلیل لثه شود. پس با آرام مسواک‌زدن، می‌توان از این مشکلات جلوگیری کرد و همچنین از فواید بسیاری بهره‌مند شد (منبع).
خوردن غذاهای سخت
غذاهای سخت مانند آجیل می‌توانند درد دندان را شدیدتر کنند. زیرا فشاری که برای خردکردن غذا به دندان وارد می‌کنیم، به بافت اطراف دندان هم وارد می‌شود و اگر بافت اطراف دندان ملتهب یا حساس شده باشند، اعمال فشار سبب درد بیشتر خواهد شد. همینطور، هرچه غذا سخت‌تر باشد، فشار بیشتری نیاز است در نتیجه درد هم شدیدتر خواهد بود.
خوردن غذا های چسبناک
خوراکی‌ها و غذاهای چسبناک مانند پاستیل و برخی آب‌نبات‌ها می‌توانند به سطح دندان‌ها بچسبند و محیط را برای رشد باکتری‌های مخرب فراهم کنند.
نوشیدن مایعات بسیار سرد یا داغ
حساسیت دندان به گرما یا سرما معمولاً وقتی اتفاق می‌افتد که مینای دندان نازک شده باشد یا تحلیل لثه باعث آسیب‌پذیرشدن عصب شده باشد. این مشکلات که می‌توانند از علل دندان‌درد باشند، با نوشیدن مایعات بسیار سرد مثل شربت یا نوشابه و مایعات داغ مانند چای و قهوه تشدید می‌شوند.
آیا داروهای گیاهی در درمان دندان‌درد شبانه مؤثر هستند؟
بر اساس یک پژوهش در ارتباط با تأثیر داروهای گیاهی بر دندان‌درد، گزارش شده است که این داروها نسبت به داروهای مسکن بدون نسخه تأثیرگذاری کمتری دارند. اما همچنان ۸۸ درصد از افرادی که در این پژوهش شرکت کردند، آن‌ها را تأثیرگذار شمرده‌اند.
داروهای گیاهی تأثیرگذار
از جمله روش های درمانی موثر، می‌توان آغشته کردن دندان به روغن میخک، روغن نعنا، روغن پونه کوهی، عصاره وانیل و سرکه سیب را نام برد. به علاوه قراردادن خمیر حاصل از ترکیب عسل و دارچین یا عسل و زردچوبه روی دندان نیز می‌تواند سبب تسکین درد شود. همچنین روغن نارگیل و محلول آب و جوش شیرین نیز به عنوان دهانشویه قابل استفاده هستند و می‌توان در تسکین دندان‌درد مؤثر باشند.
روغن‌های ذکر شده به هیچ وجه نباید خورده شوند!
همینطور جویدن سیر، پیاز، چوب دارچین یا زنجبیل تازه از دیگر گیاهانی هستند که با خاصیت آنتی‌بیوتیکی که دارند ممکن است در پاکسازی باکتری‌ها و جلوگیری از بروز عفونت‌های احتمالی مؤثر باشند.
درمان‌های گیاهی اثبات نشده
ممکن است دربارۀ فواید برخی درمان‌های گیاهی از جمله انار، روغن بادام و شیر برای سلامت دندان ادعاهایی مطرح شده باشند، اما توانایی آن‌ها در تسکین دندان‌درد اثبات نشده است.
پیشگیری از بروز دندان‌درد مجدد در شب
برخی عادات می‌توانند سلامت دهان و دندان را تقویت کنند و از بروز دوبارۀ درد جلوگیری کنند. این عادات عبارت‌اند از:
- رعایت بهداشت دهان: حداقل دو بار در روز مسواک بزنید. هر بار برای ۲ دقیقه و یک بار در روز هم از نخ دندان استفاده کنید.
- داشتن رژیم غذایی سالم: غذاها و نوشیدنی‌های شکر دار را محدود کنید؛ زیرا شکر می‌تواند احتمال پوسیدگی دندان را افزایش دهد.
- معاینه توسط دندانپزشک: هرچه سریع‌تر به دندانپزشک مراجعه کنید تا با تشخیص عامل درد و تجویز مناسب، مانع از بروز دوبارۀ این مشکل شود. پس از معاینه شدن توسط دندانپزشک اگر علائمی از عفونت داشته باشید ممکن است مصرف آنتی‌بیوتیک را به شما تجویز کند. همینطور در برخی موارد دندان نیاز به پر کردن، عصب‌کشی، یا اقدامات درمانی دیگر دارد.
- محافظ دندان بگذارید: اگر دندان‌قروچه دارید، محافظ دندان می‌تواند از آسیب‌های حاصل از این عارضه جلوگیری کند.
سؤالات متداول
درمان دندان‌درد شبانه در بارداری چگونه است؟
- مصرف استامینوفن (از ایبوپروفن، آسپرین و داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی دوری کنید.)
- ژل بی‌حس کننده (بنزوکائین)
- کمپرس سرد
- شست‌وشو با آب‌نمک
دلیل دندان‌درد شبانه در دوران بارداری چیست؟
عواملی از قبیل نوسانات هورمونی، تغییر عادات تغذیه، تماس بیشتر دندان‌ها با اسید، تغییر و نقص پیداکردن عادات مربوط به بهداشت دهان و دندان معمولاً سبب دندان‌درد می‌شوند.
آیا در دوران بارداری می‌توان به دندانپزشک مراجعه کرد؟
بله، مراجعه به دندانپزشک در زمان بارداری مانعی ندارد.
با تسکین دندان‌درد، آیا همچنان باید به پزشک مراجعه کنم؟
هرگونه دندان‌درد می‌تواند نشانۀ مشکلی جدی باشد. پس توصیه می‌شود که حتماً به دندانپزشک مراجعه کنید.
آیا دندان‌درد شبانه خودبه‌خود خوب می‌شود؟
به‌خاطر تفاوت شرایط و دلایل بروز دندان‌درد نمی‌توان به این سؤال پاسخ قطعی داد؛ اما اگر مشکل زمینه‌ای اساسی باشد درد دوباره عود می‌کند. اگر درد بیشتر از دو روز ادامه پیدا کرد، بعد از مصرف مسکن درمان نشد، دمای بدن بالا، لثه‌های قرمز و ورم فک یا گونه داشتید؛ حتماً در اولین فرصت به دندانپزشک مراجعه کنید.
در چه صورت باید برای دندان‌درد در شب آنتی‌بیوتیک مصرف کرد؟
در صورت وجود عفونت ممکن است دندانپزشک برای شما آنتی‌بیوتیک تجویز کند. در غیر این صورت مصرف آنتی‌بیوتیک بدون تجویز پزشک پیشنهاد نمی‌شود.
در چه صورت نباید از درمان‌های خانگی برای درمان دندان‌درد در شب استفاده کرد؟
در صورت بارداری یا داشتن حساسیت‌های خاص باید دربارۀ روش‌های درمان خانگی مورد استفاده دقت نمود. درمان‌های خانگی می‌توانند به طور موقت مؤثر باشند؛ اما در صورتی که نیاز جدی به دندانپزشک داشته باشید نمی‌توانند جایگزین خوبی باشند.
دلایل احتمالی دندان‌درد در شب چه می‌توانند باشند؟
از دلایل احتمالی دندان‌درد می‌توان خرابی و پوسیدگی دندان، بیماری یا تحلیل‌رفتن لثه، آبسه، شکستگی دندان یا مواد پرکننده و در آمدن دندان عقل یا شیری را نام برد.
چگونه دندان‌درد شبانه کودکان را فوراً درمان کنیم؟
می‌توانید از مسکن‌ها با دوز مناسب که در جدول‌های بخش داروهای مسکن معرفی شده‌اند استفاده کنید.
آیا استفاده از داروهای گیاهی در درمان دندان‌درد شبانه عوارضی دارد؟
بله. برای مثال سرکه و جوش شیرین می‌توانند باعث سوختگی شوند. به‌علاوه سیر می‌تواند سبب مشکل لخته زایی شود. همینطور انواع روغن‌ها مثل روغن پونه کوهی، دارچین و… باید در مقادیر کم استفاده شوند و به هیچ‌وجه نباید خورده شوند.
آیا مخلوط عسل و نمک به تسکین دندان‌درد شبانه کمک می‌کند؟
در این باره پژوهش اثبات شده‌ای موجود نمی‌باشد.
آیا عسل می‌تواند دندان‌درد را درمان کند؟
بله. خمیری که از مخلوط کردن عسل و دارچین به نسبت ۵ به ۱ به دست می‌آید را می‌توان به‌عنوان پماد موضعی استفاده کرد.
چگونه می‌توان درد دندان عقل در شب را فوراً کاهش داد؟
می‌توانید برای درمان موقت از داروهای مسکن یا گیاهی استفاده کنید. اما برای درمان دائم، مراجعه به دندانپزشک نیاز است. به‌علاوه ممکن است دندانپزشک تشخیص دهد که شما به جراحی دندان عقل نیاز دارید.
روغن میخک در تسکین دندان‌درد چه تأثیری دارد؟
آغشته کردن دندان به روغن میخک می‌تواند تا حد زیادی درد آن را درمان کند. اما به هیچ‌وجه نباید این روغن بلعیده شود.
چه کارهایی دندان‌درد شبانه را بدتر می‌کنند؟
سیگار کشیدن، اعمال فشار زیاد هنگام مسواک‌زدن و نخ دندان کشیدن، خوردن غذاهای سخت یا چسبناک و نوشیدن مایعات سرد یا گرم سبب تحریک دندان‌های حساس یا آسیب‌دیده می‌شوند.
