شکستگی، ترک خوردن یا لب پر شدن دندان ممکن است به دلایل مختلفی مثل ضربه به دندان، شکستن اجسام سخت با دندان، یا پوسیدگی دندان رخ دهد. بسته به این که کدام دندان شما شکسته یا لب پر شده و مقدار شکستگی چقدر است، روشهای متنوعی برای ترمیم آن وجود دارد. برای ترمیم آسیبهای جزئی، روشهای ساده و ارزانتری مثل لمینت و کامپوزیت وجود دارد که ظاهر دندان را هم زیباتر میکنند. برای حفرههای ایجاد شده در دندان، میتوانید آن را پر کنید و اگر لازم باشد میتوانید با روکش کردن دندان، پوسیدگیهای آن را هم بپوشانید. اگر دندان به قدری شکسته باشد که امکان ترمیم آن را نداشته باشید، جای نگرانی نیست. میتوانید آن را بکشید و سپس از روشهایی مثل بریج دندان یا ایمپلنت برای جایگزین کردن دندان شکسته خودتان با یک دندان جدید استفاده کنید.
دندانپزشک چگونه روش مناسب ترمیم دندان را انتخاب میکند؟
دندانپزشک برای انتخاب بهترین روش ترمیم دندان شما، ابتدا بررسی میکند که شکستگی دندان شما چقدر است و تا کجای دندان را درگیر کرده است. دندان شما از سه لایه مینای دندان، عاج دندان و پالپ یا مغز دندان تشکیل شده است و شکستگی یا ترک خوردن دندان میتواند هر یک از این بخشها را درگیر کند.
شکستگی مینای دندان
شکستگیهای مینای دندان که عموماً با عنوان لب پر شدن دندان هم شناخته میشوند، معمولاً حفرههای عمیقی ایجاد نمیکنند و فقط باعث کنده شدن قسمت کوچکی از دندان و زبر شدن لبههای دندان میشوند.
شکستگی عاج و مینای دندان
اگر شکستگی به لایه پایینتر، یعنی عاج دندان برسد، ممکن است تماس دندان با هوا باعث ایجاد دندان درد شود و به احتمال زیاد نیاز به پر کردن دندان هم خواهید داشت.
شکستگی مینا و عاج دندان و آسیب به ریشه
پالپ یا مغز دندان، قسمتی است که رگهای خونی و اعصاب دندان از آن عبور میکنند، به همین دلیل اگر این قسمت درگیر شده باشد، حساسیت دندان نسبت به هوا یا لمس بیشتر میشود و امکان خونریزی دندان یا مشاهده لکههای صورتی رنگ در مرکز دندان هم وجود دارد.
تفاوت ترمیم شکستگی دندان عقب و جلو
پس از بررسی مقدار شکستگی، دندانپزشک بررسی میکند که کدام دندان شما شکسته است (دندان جلو یا عقب) و بر اساس آن بهترین روش ترمیم را به شما پیشنهاد میکند. با توجه به این که هنگام جویدن غذا بیشترین فشار به دندانهای عقب وارد میشود، معمولاً برای ترمیم دندان شکسته عقب، استحکام دندان در اولویت است و باید از مواد محکمتری استفاده شود. برای دندانهای جلویی، ظاهر دندان اهمیت بیشتری دارد و ممکن است دندانپزشک، روشهایی را برای ترمیم آنها پیشنهاد کند که بیشتر روی زیبایی دندان تمرکز دارند.
چه اتفاقی برای دندانتان افتاده؟ (انتخاب کنید)
بسته به این که چقدر از دندان شما شکسته باشد، روشهای ترمیم آن نیز متفاوت خواهد بود. شکستگیهای سطحی مثل لب پر شدن یا ترکهای جزئی، معمولاً روشهای ارزانتر و سادهتری دارند، اما شکستگیهای عمیقتر به رسیدگی بیشتری نیاز دارند. در بعضی موارد ممکن است دندان بهقدری شکسته باشد که امکان ترمیم آن وجود نداشته باشد. در این موارد باید ابتدا دندان را بکشید و بعد از روشهایی مثل بریج یا ایمپلنت برای جایگزین کردن آن با دندان جدید استفاده کنید:
| سطح شکستگی | روشهای پیشنهادی ترمیم دندان |
|---|---|
| دندان لب پر شده | – پر کردن یا کامپوزیت – لمینت یا ونیر کامپوزیتی – روکش دندان |
| دندان ترک خورده (بستگی زیادی به مقدار ترک دارد) | – پر کردن یا کامپوزیت – لمینت یا ونیر کامپوزیتی – روکش دندان – کشیدن دندان و بریج – کشیدن دندان و ایمپلنت |
| بیش از نصف دندان شکسته | – پر کردن یا کامپوزیت – لمینت یا ونیر کامپوزیتی – روکش دندان |
| دندان از ریشه شکسته و خونریزی دارد | – کشیدن دندان و بریج – کشیدن دندان و ایمپلنت |
دندانم لب پر شده
لب پر شدن دندان به شکستگیهایی میگویند که فقط بخش کوچکی از سطح دندان کنده میشود و معمولاً جای آن احساس زبری و زمختی دارد. در لب پر شدن دندان آسیبی عمیقی به دندان نمیرسد، به همین دلیل میتوانید بسته به میزان لب پر شدن و پوسیدگی دندان خودتان از روشهای زیر استفاده کنید:
اگر فقط یک تکه کوچک از دندانهای جلویی شما لب پر شده باشد، بهراحتی میتوانید آن را با لمینت یا ونیر کامپوزیتی بپوشانید. اگر لب پر شدن دندان باعث ایجاد حفره عمیقتری در دندان شده است، میتوانید آن را با آمالگام یا کامپوزیت پر کنید. اگر دندان علاوه بر لب پر شدن، پوسیدگی هم داشته باشد، میتوانید با کمی هزینۀ بیشتر، ابتدا قسمتهای پوسیده و خراب شده را ترمیم و سپس کل دندان را روکش کنید تا تمام نقایص ظاهری آن رفع شود.
دندانم ترک خورده
ترک خوردن دندان در حالتهای مختلفی رخ میدهد که میتواند از سطح دندان تا پالپ یا مغز دندان را درگیر کند. به همین دلیل، انتخاب روش ترمیم دندان ترک خورده بستگی زیادی به مقدار ترک خوردگی دارد. اگر ترک دندان سطحی باشد، روشهای ترمیم پیشنهادی آن مشابه با دندان لب پر شده است و میتوانید از روشهای زیر استفاده کنید:
در صورتی که ترک دندان شما شکاف زیادی ایجاد نکرده باشد، نیازی به پر کردن دندان ندارید و میتوانید با لمینت یا ونیر آن را ترمیم کنید. اگر شکاف به اندازهای است که باید داخل آن پر شود، میتوانید آن را با آمالگام یا کامپوزیت پر کنید که از نظر شرایط و هزینه، تفاوت چشمگیری با لمینت و ونیر ندارد. اگر پوسیدگی دندان باعث ترک خوردن آن شده است و ظاهر ناخوشایندی دارد، دندانپزشک میتواند با استفاده از روکش دندان، کل دندان را برای شما ترمیم کند که هزینه آن نسبت به دو روش قبل بیشتر است. اگر ترک خوردن به حدی شدید باشد که امکان ترمیم آن با این روشها وجود نداشته باشد، باید ابتدا دندان را بکشید و سپس از روشهای زیر برای نصب دندان جدید استفاده کنید:
بیش از نصف دندانم شکسته
وقتی بیش از نیمی از دندان شکسته است، یعنی علاوه بر مینای دندان که بیرونیترین لایه محسوب میشود، قسمت عاج یا لایه میانی هم آسیبدیده است اما قسمت مغز دندان سالم است. در این نوع شکستگیها به دلیل ضعیف شدن قسمت میانی دندان و ایجاد حفره یا فضای خالی در دندان، فرصتی برای تجمع باکتریها و ایجاد پوسیدگی فراهم میشود که میتواند کل دندان را خراب کند. برای ترمیم چنین مواردی معمولاً پیشنهاد میشود که از روشهای زیر استفاده کنید:
اگر یکی از دندانهای عقب شما شکسته باشد، با استفاده از آمالگام یا ماده کامپوزیتی میتوانید قسمت شکسته دندان را پر کنید و اجازه ندهید که آسیب و پوسیدگی به سایر قسمتهای دندان گسترش پیدا کند. برای ترمیم دندانهای جلو میتوانید از روکش دندان استفاده کنید که مواد مورد استفاده در آن با آمالگام متفاوت است، استحکام خوبی دارد و ظاهر زیبایی به دندان شما میبخشد.
دندانم از ریشه شکسته و خون میاد
وقتی شکستگی دندان عمیق و همراه با خونریزی باشد، یعنی پالپ یا مغز دندان هم درگیر شده است. در این نوع شکستگی، به دلیل ورود باکتریها به پالپ، امکان عفونت دندان هم وجود دارد. در این حالت معمولاً روشهای ترمیم ظاهری مثل لمینت و ونیر روی دندان قابل اجرا نیستند، بنابراین ابتدا باید قسمت باقیمانده دندان را بکشید، سپس با روشهای زیر دندان از دست رفته را با یک دندان جدید جایگزین کنید:
روشهایی مثل بریج و ایمپلنت دندان، نسبت به سایر روشها گرانتر هستند و به جلسات مراجعه بیشتری نیاز دارند، اما دوام و استحکام آنها نیز بسیار بالاتر است و اگر به خوبی از دندان مراقبت کنید، میتوانند تا سالهای زیادی مثل یک دندان طبیعی برای شما عمل کنند.
انواع روشهای ترمیم دندان شکسته
بعد از آشنایی با انواع شکستگی دندان و روشهای پیشنهادی برای ترمیم سطوح مختلف، در این قسمت بهصورت خلاصه با هر یک از این روشها آشنا میشویم و ویژگیهای آنها را بررسی میکنیم.
پر کردن با آمالگام یا کامپوزیت
پر کردن دندان (Dental Filling) با آمالگام، روشی برای پر کردن حفرهها و فضاهای خالی درون دندان است. آمالگام دوام و استحکام بالایی دارد اما رنگ آن با رنگ دندان متفاوت است به همین دلیل فقط برای دندانهای عقب کاربرد دارد. پیش از پر کردن دندان، باید بررسی شود که دندان شما استحکام کافی برای انجام این روش را داشته باشد. بعد از انتخاب ماده مناسب برای پر کردن، معمولاً دندانپزشک شما ناحیه آسیبدیده را کمی میتراشد تا پوسیدگیها یا زبری آن ناحیه از بین رود. سپس آن را با مادهای مثل آمالگام پر میکند. با انجام این روش، جلوی گسترش پوسیدگی به سایر قسمتهای دندان گرفته میشود.
کامپوزیت (Composite) یکی از روشهای دیگر ترمیم دندان است که شباهت زیادی به پر کردن دندان دارد، اما مواد مورد استفاده در آن متفاوت است. در این روش، معمولاً از یک ماده همرنگ دندان با پایه رزین صنعتی برای ترمیم دندان شکسته استفاده میشود. کامپوزیت دندان کاربردهای متنوعی دارد و میتواند برای ترمیم دندانهای شکسته و ترک خورده، ترمیم آسیبهای ناشی از پوسیدگی دندان و… استفاده شود. متخصص کامپوزیت بعد از تراشیدن قسمتهای پوسیده یا زبر دندان، ماده کامپوزیتی را روی دندان شما قرار میدهد، سپس با کمک نور فرابنفش آن را محکم میکند و به دندان شما میچسباند. این نور با دوز بسیار پایین و در زمان کوتاهی به کامپوزیت تابانده میشود، بنابراین ضرری برای شما ندارد و هیچگونه خطری برای سلامتی شما ایجاد نمیکند.
| جوانب مورد بررسی | پر کردن با آمالگام | کامپوزیت |
|---|---|---|
| ماده مورد استفاده | آمالگام | رزین همرنگ دندان |
| زمان انجام درمان | بین ۳۰ تا ۶۰ دقیقه برای هر دندان | بین ۳۰ تا ۶۰ دقیقه برای هر دندان |
| دوام | حدود ۳ تا ۱۰ سال | حدود ۵ تا ۷ سال |
| هزینه | کم تا متوسط | متوسط |
| استحکام | متوسط | متوسط |
| زیبایی | خوب | خوب |
| طول عمر | کوتاه تا متوسط | متوسط |
| نگهداری و مراقبت | رعایت بهداشت دهان و دندان | رعایت بهداشت دهان و دندان |
لمینت یا ونیر کامپوزیتی
ونیرها (Veneer) در واقع پوشش یا پوستههایی هستند که بهصورت سفارشی برای هر دندان ساخته میشوند و دندانپزشک آنها را روی دندان آسیبدیده میچسباند. لمینت و ونیرها برای پوشاندن سطح جلویی دندان کاربرد دارند و نمیتوان کل دندان را با آنها پوشاند. از ونیرها برای پوشاندن ترکها و شکافهای دندانها، پوشاندن دندانهایی که تغییر رنگ یافتهاند و یکدست کردن ظاهر دندانها برای زیبایی بیشتر استفاده میشود. بعضی ونیرها از جنس رزین همرنگ دندان هستند که به آنها ونیز کامپوزیتی میگویند. دسته دیگری از ونیرها از جنس پرسلین (Porcelain) یا سرامیکی هستند که این دسته از ونیرها معمولاً با نام لمینت (Laminate) شناخته میشوند.
برای ترمیم دندان با استفاده از لمینت، معمولاً متخصص لمینت بعد از معاینه دندان شما، بخشی از مینای دندان آسیبدیده یا پوسیده را میتراشد، سپس از دندان شما قالب میگیرد تا ونیر متناسب دندان شما را بسازد. در مراجعه بعدی، دندانپزشک با استفاده از چسب دندان، ونیر را به دندان شما میچسباند. برای استفاده از ونیر کامپوزیتی نیازی به قالبگیری نیست و ترمیم در همان ویزیت اول قابل انجام است.
| جوانب مورد بررسی | ونیر دندان |
|---|---|
| ماده مورد استفاده | پرسلین یا کامپوزیت |
| زمان انجام درمان | یک تا دو جلسه |
| دوام | حدود ۱۰ تا ۱۵ سال |
| هزینه | متوسط تا زیاد |
| استحکام | زیاد |
| زیبایی | عالی |
| طول عمر | زیاد |
| نگهداری و مراقبت | رعایت بهداشت دهان و دندان |
روکش دندان
روکش دندان (Dental Crown) یکی دیگر از روشهای ترمیم دندان است که کاربردهای متنوعی دارد. از روکش دندان برای استحکام دندانهای ضعیفشده، محافظت از دندانهای ترک خورده، ترمیم دندان شکسته یا پوسیده و … استفاده میشود. روکش دندان میتواند از جنس فلزاتی مثل طلا، پالادیوم، نیکل یا کروم، سرامیک فشرده، ترکیب پرسلین و فلز، تمام سرامیکی، یا تمام رزینی باشد. تفاوت اصلی روکش دندان با ونیرها در این است که روکش میتواند کل دندان را بپوشاند و استحکام و دوام بیشتری هم دارد.
برای انجام روکش دندان، معمولاً دندانپزشک در جلسه اول بخش آسیبدیده یا پوسیده دندان را میتراشد تا فضای لازم برای نصب روکش دندان ایجاد شود. سپس از دندان شما قالب میگیرد و برای لابراتوار دندانسازی ارسال میکند تا روکش متناسب با دندان شما را بسازند. در جلسه بعد، دندانپزشک با استفاده از چسب مناسب، روکش را به دندان شما میچسباند.
| جوانب مورد بررسی | روکش دندان |
|---|---|
| ماده مورد استفاده | فلز، پرسلین یا ترکیب هر دو |
| زمان انجام درمان | دو جلسه |
| دوام | حدود ۱۰ تا ۱۵ سال (یا بیشتر) |
| هزینه | زیاد |
| استحکام | بسیار زیاد |
| زیبایی | عالی |
| طول عمر | زیاد |
| نگهداری و مراقبت | رعایت بهداشت دهان و چکاپ منظم |
بریج دندان
بریج دندان (Dental Bridge) یا پل دندان یکی از روشهای ترمیم دندان است که برای جایگزین کردن دندان شکسته یا کشیده شده کاربرد دارد. در بریج دندان، امکان جایگزین کردن یک یا چند دندان در کنار هم وجود دارد. روش کلی انجام بریج دندان به این صورت است که ابتدا روی دو دندان سالم که بین آنها فضای خالی (به دلیل کشیدن دندان) ایجاد شده است، دو روکش نصب میشود که نقش یک پایه را برای نگهداشتن دندان مصنوعی ایفا میکنند. سپس دندان مصنوعی که از جنس فلز، پرسلین یا ترکیبی از آنهاست، در فضای خالی بین دو دندان سالم نصب میشود.
برای انجام بریج دندان، دندانپزشک در صورت نیاز بخشی از مینای دندانهای سالم را میتراشد تا فضای مناسب برای نصب دندان مصنوعی ایجاد شود. سپس از دندان شما قالب میگیرد و برای آزمایشگاه دندانسازی ارسال میکند تا دندان متناسب شما را بسازند. در جلسه بعد، دندانپزشک با استفاده از یک چسب دندان محکم، دندان بریج را در فضای خالی میچسباند.
| جوانب مورد بررسی | بریج دندان |
|---|---|
| ماده مورد استفاده | پرسلین، فلز یا هر دو |
| زمان انجام درمان | دو تا سه جلسه |
| دوام | حدود ۱۰ تا ۱۵ سال (یا بیشتر) |
| هزینه | زیاد |
| استحکام | بسیار زیاد |
| زیبایی | عالی |
| طول عمر | زیاد |
| نگهداری و مراقبت | رعایت بهداشت دهان و چکاپ منظم |
ایمپلنت دندان
ایمپلنت دندان (Dental Implant) روشی برای جایگزین کردن دندانهای کشیده شده است. پیچ ایمپلنت معمولاً از جنس تیتانیوم و تاج دندان از جنس سرامیک است که هر دوی آنها بیخطرند و مشکلی برای بافتهای درون دهان ایجاد نمیکنند. این روش هزینۀ بیشتری دارد اما اگر مراقبتهای لازم را انجام دهید، یک راهکار مادام العمر است و روش خوبی برای جایگزین کردن دندانهای از دست رفته محسوب میشود. برای انجام ایمپلنت دندان، در جلسه اول متخصص ایمپلنت با شکافتن لثه، یک ایمپلنت را در استخوان فک نصب میکند تا تاج دندان در داخل آن قرار بگیرد. سپس لثه را بخیه میزند و برای شما آنتیبیوتیک تجویز میکند که باید آنها را مصرف کنید و چند ماه منتظر بمانید تا محل جراحی کاملاً بهبود یابد. پس از بهبود کامل، یک جلسه دیگر به دندانپزشک مراجعه میکنید تا دندان جدید را داخل پیچ ایمپلنت نصب کند.
علاوه بر این، نوع دیگری از ایمپلنت با عنوان ایمپلنت فوری (Immediate Implant) وجود دارد که در صورت تأیید دندانپزشک و شرایط مناسب لثه و فک، میتوان پیچ یا پایه آن را بلافاصله بعد از کشیدن دندان طبیعی نصب کرد. در این روش، التیام لثه باعث محکمتر شدن پیچ ایمپلنت میشود و نیازی به گذراندن چند هفته یا چند ماه برای بهبود لثه نیست. در مجموع، برای افرادی که لثههای سالم دارند و میخواهند در کوتاهترین زمان ایمپلنت دندان خود را انجام دهند، ایمپلنت فوری گزینه بهتری نسبت به ایمپلنت سنتی محسوب میشود.
| جوانب مورد بررسی | ایمپلنت دندان |
|---|---|
| ماده مورد استفاده | تیتانیوم و پرسلین |
| زمان انجام درمان | دو جلسه (بین ۳ تا ۶ ماه) |
| دوام | مادام العمر (با مراقبتهای صحیح) |
| هزینه | بسیار زیاد |
| استحکام | بسیار زیاد |
| زیبایی | عالی |
| طول عمر | بیشترین طول عمر (با مراقبتهای صحیح) |
| نگهداری و مراقبت | رعایت بهداشت دهان و چکاپ منظم |
سوالات متداول
بهترین چسب برای چسباندن دندان شکسته چیست؟
برای چسباندن دندان شکسته، چسبهای مختلفی از جمله زینک فسفات، گلاس آیونومر، پلی کربوکسیلات و رزین وجود دارد که هر یک مزایا و معایب خاص خود را دارند و انتخاب بهترین گزینه، به نوع شکستگی و روش ترمیم بستگی دارد.
بهترین روش برای ترمیم دندان شکسته چیست؟
انتخاب بهترین روش ترمیم دندان شکسته بستگی زیادی به میزان شکستگی و محل آن (دندانهای جلو یا عقب) دارد که برای تعیین آن بهتر است با دندانپزشک مشورت کنید.
بهترین محلول برای نگهداری دندان شکسته چیست؟
اگر دندان شما شکسته است، نباید آن را در آب معمولی نگه دارید، چون باعث خراب شدن دندان میشود. بهترین روش نگهداری دندان شکسته، تهیه محلول نرمال سالین (سرم فیزیولوژی) از داروخانه و نگهداری دندان در آن است. اگر به داروخانه دسترسی ندارید، میتوانید دندان خودتان را در مقداری شیر در یک ظرف پلاستیکی نگه دارید.
آیا دندان شکسته ترمیم میشود؟
بله. بسته به این که کدام دندان شما و چقدر از آن شکسته باشد، روشهای مختلفی برای ترمیم آن وجود دارد. در صورتی که امکان ترمیم خود دندان وجود نداشته باشد، میتوانید آن را بکشید و با روشهایی مثل ایمپلنت، یک دندان جدید بهجای آن نصب کنید.
آیا دندان شکسته درد دارد؟
بسته به این که آسیبدیدگی دندان چقدر باشد، ممکن است تماس آن با هوا یا مصرف خوراکیهای سرد یا گرم باعث ایجاد درد دندان شود. آسیبهای جزئی مثل لب پر شدن دندان، اگر فقط سطح دندان یا مینای آن را درگیر کرده باشند معمولاً درد خاصی ندارند.
دیه دندان شکسته چقدر است؟
اگر کل دندانها شکسته باشد، دیه آن معادل یک دیه کامل انسان است، اما در شکستگیهای تکی، دیه هر یک از دندانهای جلویی معادل یک بیستم دیه کامل و دیه دندانهای عقبی معادل یک چهلم دیه کامل انسان است.
درمان خانگی دندان شکسته چیست؟
برای ترمیم دندان شکسته، درمان خانگی مؤثری وجود ندارد. با توجه به این که احتمال افزایش پوسیدگی دندان شکسته زیاد است، بهتر است برای ترمیم آن به دندانپزشک مراجعه کنید.
آیا دندان شکسته را میشود روکش کرد؟
اگر دندان کاملاً از بین نرفته باشد، روشهای مختلفی برای روکش و ترمیم آن وجود دارد. اگر شکستگی جزئی باشد میتوانید از لمینت یا ونیر برای ترمیم سطح جلویی دندان خودتان استفاده کنید. اگر بخواهید کل دندان را بپوشانید، با استفاده از روکش دندان بهراحتی این کار قابل انجام است.
ترمیم دندان شکسته چند جلسه طول میکشد؟
تعداد جلسات ترمیم دندان شکسته بستگی به میزان شکستگی و روش پیشنهادی دندانپزشک دارد. بعضی روشها مثل پر کردن یا کامپوزیت در یک جلسه انجام میشوند، اما بعضی روشها مثل روکش دندان یا کاشت ایمپلنت به دو جلسه مراجعه نیاز دارند.
اگر دندان شکسته را ترمیم نکنم چه اتفاقی میافتد؟
شکستن دندان میتواند فرصتی برای تجمع باکتریها در داخل دهان فراهم کند که موجب پوسیدگی سریعتر آن میشود. از طرفی ممکن است شکستگی تا عمق دندان پیش رفته باشد و پالپ یا مغز دندان را در معرض آلودگی قرار دهد که در این صورت، احتمال عفونت دندان بسیار زیاد است.
آیا دندان شکسته خودبهخود خوب میشود؟
برخلاف سایر اعضای بدن، دندانها در صورت شکستگی خودبهخود خوب نمیشوند و حتی احتمال تخریب و پوسیدگی آنها بیشتر هم میشود، بنابراین بهتر است برای ترمیم دندان شکسته به دندانپزشک مراجعه کنید.
هزینۀ کشیدن دندان شکسته چقدر است؟
هزینۀ کشیدن دندان شکسته به مقدار شکستگی، محل دندان در عقب یا جلو دهان و میزان پوسیدگی یا خرابی آن بستگی دارد. جزئیات هزینۀ روشهای مختلف ترمیم دندان شکسته در صفحه «هزینه ترمیم دندان و نجات دندان آسیبدیده» ارائه شده است.
